Edward Scissorhands (1990)

Edward Makazoruki (1990) – Bajkovita Melanholija i Vizuelna Poezija Tima Bartona

Uvod

„Edward Makazoruki“ (Edward Scissorhands) iz 1990. godine jedno je od najprepoznatljivijih ostvarenja reditelja Tima Bartona i jedan od filmova koji su ga učvrstili kao majstora modernih gotičkih bajki. Ova priča o nevinosti, ljubavi, društvenoj izolaciji i tragičnoj sudbini oslikava sve karakteristike Bartonovog unikatnog stila: ekscentrične likove, bogatu vizuelnu estetiku, melankoličnu atmosferu i duboku emocionalnu priču. Film je istovremeno fantazija, romansa i društvena satira, a svojim univerzalnim temama i bezvremenskom pričom i danas ostaje relevantan.

Radnja

Film prati sudbinu Edwarda (Džoni Dep), veštačkog čoveka koji je stvoren od strane ekscentričnog pronalazača (Vinsent Prajs) u gotičkoj vili na brdu iznad gradića Avondejla. Pronalazač umire pre nego što uspe da Edwardu napravi prave ruke, ostavljajući ga sa makazama umesto prstiju. Njegova izolacija završava se kada ga otkriva Peg Bogz (Dajan Vist), srdačna prodavačica Avon kozmetike, koja ga vodi svojoj porodici.

Edward, uprkos svojoj neobičnoj pojavi i nespretnosti, brzo postaje senzacija u konzervativnoj američkoj varoši, koristeći svoje makaze za oblikovanje žbunova, šišanje pasa i pravljenje spektakularnih frizura. Međutim, njegova različitost ga vremenom dovodi u sukob sa društvom, koje se od početnog divljenja okreće ka neprijateljstvu. Edward se zaljubljuje u Kim Bogz (Vinona Rajder), ćerku svojih domaćina, što dodatno komplikuje njegov položaj. Kako se tenzije povećavaju, Edward postaje žrtva lažnih optužbi i na kraju je primoran da se povuče nazad u svoju osamljenu vilu.

Tematska Analiza

1. Motiv Društvene Izolacije i Neprihvaćenosti
Edward je arhetipski autsajder – fizički različit, emocionalno ranjiv i nesposoban da se uklopi u stroge norme društva. Njegova različitost isprva izaziva fascinaciju, ali ga ljudi odbacuju čim postane pretnja njihovom ustaljenom poretku. Ovo je klasična priča o neprihvaćenosti onih koji ne odgovaraju konvencionalnim standardima, nalik na lik Frankenštajnovog čudovišta ili „Čudaka“ Toda Brauningovog filma iz 1932.

2. Ljubav i Nemogućnost Sreće
Edwardova ljubavna priča sa Kim je srž filma i nosi duboku emotivnu težinu. Njihov odnos je simbol čiste, ali nemoguće ljubavi – Edward, iako je oličenje nežnosti, nikada ne može u potpunosti da pripada svetu Kiminog života. Njihov rastanak ostavlja gorak ukus i osnažuje melanholičnu notu filma.

3. Kritika Američke Suburbije
Bartonov prikaz tipičnog američkog predgrađa u pastelno obojenim kućama i uniformisanom društvu predstavlja ironiju. Ispod lažne pristojnosti kriju se predrasude, ogovaranja i sklonost ka linčovanju onih koji se ne uklapaju. Ova satira je česta u Bartonovim filmovima i jasno odražava njegov pogled na rigidne društvene norme.

4. Edvardova Makazasta Ruka kao Simbol
Edwardove makazaste ruke su višeznačan simbol. S jedne strane, predstavljaju njegovu umetničku sposobnost i jedinstvenost (kroz topijarno oblikovanje i frizure), ali su istovremeno i simbol njegove nesposobnosti da dodirne ili zagrli one koje voli, naglašavajući njegovu bolnu sudbinu.

Vizuelni Stil i Atmosfera

Tim Barton je poznat po svom gotičkom, ekspresionističkom vizuelnom izrazu, a „Edward Makazoruki“ je jedno od njegovih najupečatljivijih ostvarenja. Vila u kojoj Edward živi podseća na mračne dvorce iz horor filmova stare škole, dok je grad u jarkim bojama parodija idiličnog američkog predgrađa. Ovaj kontrast vizuelno naglašava Edwardovu otuđenost.

Scenografija i kostimografija igraju ključnu ulogu u narativu. Edwardova crna, kožna odeća naspram vedrih boja predgrađa dodatno ističe njegovu drugačijost. Njegova bleda put i neuredna kosa evociraju likove iz gotskih romana i nemačkog ekspresionizma, dok pastelna paleta grada odražava sterilnost i uniformnost života u njemu.

Muzika Denija Elfmana

Muzika Denija Elfmana jedan je od najvažnijih elemenata filma. Njegova partitura je istovremeno eterična, bajkovita i melanholična, osnažujući emotivne trenutke filma. Posebno je upečatljiva glavna tema, koja odiše osećajem tuge i magije, stvarajući atmosferu poput prave moderne bajke.

Glumačke Izvedbe

Džoni Dep kao Edward – Depova interpretacija Edwarda je jedno od njegovih najupečatljivijih ostvarenja. Njegova suptilna gluma, izražavanje emocija kroz poglede i govor tela, doprinosi osećaju nevinosti i tuge. Ovaj film je bio prekretnica u njegovoj karijeri, učvrstivši ga kao glumca sposobnog za neobične i kompleksne likove.

Vinona Rajder kao Kim – Rajder donosi toplinu i nežnost liku Kim, čineći je uverljivim protivtegom Edwardovoj melanholiji. Njena transformacija od devojke koja ga isprva doživljava kao čudovište do osobe koja ga istinski voli, ključna je za emocionalni udar filma.

Dajan Vist kao Peg – Peg je srce filma, oličenje majčinske ljubavi i saosećanja. Njena dobronamernost i nesebičnost kontrast su hladnoći i licemerju ostalih stanovnika grada.

Značaj i Nasleđe

„Edward Makazoruki“ je danas klasik koji prevazilazi žanrovske okvire. Njegova priča je vanvremenska, a teme i dalje relevantne. Film je inspirisao brojne umetnike i režisere, dok je njegov vizuelni stil postao deo pop kulture.

Ostaje kao jedno od najemotivnijih i najlepših ostvarenja Tima Bartona – film koji istovremeno inspiriše i slama srce, dokazujući da bajke ne moraju uvek imati srećan kraj.

Zaključak

„Edward Makazoruki“ je više od filma – to je vizuelna poema o ljubavi, neprihvaćenosti i tragičnoj sudbini umetnika u svetu koji ne razume njegovu nežnost. Sa fantastičnom glumom, očaravajućom muzikom i prelepom pričom, ovo je remek-delo koje i nakon više od tri decenije ostaje jedno od najvoljenijih filmskih ostvarenja svih vremena..