The Pianist (2002)

Recenzija filma “Pijanista” (2002): Remek-delo ljudske izdržljivosti i umetnosti

Roman Polanski je filmom Pijanista (2002) ostvario jedno od najdirljivijih i najmoćnijih filmskih svedočanstava o strahotama Drugog svetskog rata. Inspirisan memoarima Vladislava Špilmana, poznatog poljskog pijaniste jevrejskog porekla, film beskompromisno prikazuje brutalnost holokausta, ali i snagu ljudskog duha, umetnosti i preživljavanja u najgorim mogućim uslovima.

Priča o preživljavanju

Radnja filma prati Vladislava Špilmana (u izuzetnoj interpretaciji Adrijana Brodija), talentovanog pijanistu koji s porodicom živi u Varšavi uoči nemačke invazije na Poljsku. Kako nacistička okupacija postaje sve surovija, on i njegova porodica bivaju prognani u Varšavski geto. Kroz seriju mučnih događaja, Špilman gubi sve što mu je bilo drago – porodicu, dom i dostojanstvo – ali uspeva da preživi zahvaljujući pukim slučajnostima, ali i svojoj umetnosti. Njegovo putovanje kroz ratom razorenu Varšavu postaje metafora za golu borbu za opstanak, dok njegovi prsti, koji su nekada svirali Šopena, sada drhte od gladi i iznemoglosti.

Gluma koja dotiče srž ljudske patnje

Adrijan Brodi je ulogom Špilmana dostigao vrhunac svoje karijere. Njegova posvećenost ulozi bila je gotovo ekstremna – izgubio je preko 13 kilograma kako bi verno dočarao izgladnelog preživelog, a emotivni spektar koji prenosi kroz suptilne izraze lica i gestove čini njegov performans gotovo hipnotišućim. Nije iznenađenje što je za ovu ulogu osvojio Oskara za najboljeg glumca, postavši najmlađi dobitnik ove prestižne nagrade u istoriji.

Režija i vizuelna estetika

Polanski, koji je i sam preživeo holokaust kao dete, unosi ličnu emociju i autentičnost u svaku scenu. Njegova režija je suptilna, ali efektna – nema preteranog dramatizovanja niti forsirane sentimentalnosti. Naprotiv, Pijanista je film koji koristi tišinu, dugotrajne kadrove i realistične boje kako bi podvukao užas i teskobu ratnog razaranja. Scena u kojoj Špilman nemo posmatra deportaciju svoje porodice, dok mu se refleksija u staklu prelama sa njihovim odlaskom u smrt, jedna je od najpotresnijih u modernoj filmskoj istoriji.

Muzika kao nit spasa

Kao što i sam naslov sugeriše, muzika igra ključnu ulogu u filmu. Šopenova dela, posebno Balada br. 1 u g-molu, prožimaju priču i služe kao kontrapunkt brutalnosti rata. U jednom od najupečatljivijih trenutaka, nemački oficir (Tomas Krečman), fasciniran Špilmanovim talentom, odlučuje da mu pomogne, čime se potvrđuje moć umetnosti da prevaziđe čak i najdublje podele.

Zaključak

Pijanista nije samo film o ratu – to je priča o ljudskoj otpornosti, o snazi umetnosti da nadživi destrukciju i o krhkosti ljudskog postojanja. Realističan, emotivan i besprekorno režiran, ovaj film ostavlja dubok trag u gledaocima, podsećajući ih na važnost sećanja, saosećanja i nade.

Ovo remek-delo nije samo jedna od najboljih filmskih priča o holokaustu, već i jedno od najsnažnijih filmskih ostvarenja 21. veka.

• recenzija filma